Zet de zorgmedewerker op één!

Niet de cliënt, niet de patiënt of de bewoner; nee de medewerker op één. Daarover gaat deze blog. Geen Planetree, Stepped care, HKZ, Prezo of wat dan ook voor keurmerk, zònder dat we er eentje voor medewerkers hebben.

Er is pas kwaliteit van zorg als er kwaliteit van personeelszorg is.
Dat is een stevige opening van dit blog. Hoe ik kom tot deze zienswijze? Laat ik op de eerste wijzen naar een onderzoek van de Harvard Business University dat aangeeft dat we de meeste klantwaarde creëren als we beginnen met waarde te creëren voor de medewerker. Harvard heeft vanuit dit onderzoek de value profit chain ontwikkeld. Zie bijvoorbeeld:
https://www.arbeidsvreugde.nl/nl/bibliotheek/publicaties/waarde-prestatieketen/

Die chain, die ketting geeft duidelijk aan in welke volgorde organisaties de meeste waarde kunnen creëren, namelijk door eerst bij de medewerkers te beginnen, die op haar beurt weer klantwaarde creëert; waardoor er financiële waarde ontstaat.Het model kent een duidelijke wetenschappelijke onderbouwing maar lijkt op weinig plekken in de non-profit (èn profit) een leidraad te zijn. Het model is wel omarmd door bijvoorbeeld Virgin airlines van Richard Branson: https://www.headspacegroup.co.uk/sir-richard-branson-employees-come-first/

De medewerker als eerste leidende principe bij het inrichten en aansturen van de zorginstelling. Het klinkt helaas anno 2022 nog steeds revolutionair. Gebeurt er dan helemaal niks?
Tuurlijk gebeurt er van alles. Denk bijvoorbeeld aan een vitaliteitscheck; het benoemen van een teamcoach of adviseur duurzame inzetbaarheid; het starten van een nieuwe HR-cyclus of het bouwen een HR-portal.
Op zich allemaal goede initiatieven. Maar ze willen geenszins zeggen dat een organisatie het scheppen van waarde voor de medewerker als eerste organiseerprincipe ziet.  Misschien is daartoe ook wel een cultuurverandering nodig. Binnen de zorg wordt de zorg vooral vanuit andere principes georganiseerd: het belang van de medisch specialisten; de verzekeraar; het zorgkantoor; het management.

We zijn al een tijdje onderweg in Nederland met het ont-bureaucratiseren van de zorg; met het vergroten van de autonomie van de zorgprofessional; met het verbeteren van de ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden. Dus zou je daaruit kunnen afleiden dat we steeds meer de medewerkers op één aan het zetten zijn.
Of lijkt dat maar zo? Gaan we meer en meer de goede kant op wat dit betreft? De uitstroom in de sector wijst een andere kant op: die blijft namelijk erg hoog. Zo verliet ongeveer 16% van het personeel de VVT-sector in 2020 (cijfers over 2021 moeten nog gegenereerd worden). Dat is één op de zes medewerkers. Wat opvalt, is dat veel nieuwe instromers (47%) binnen twee jaar alweer verdwenen zijn (cijfer 2020, bron NOS-nieuws).
En waarom gaan die mensen dan weg? Het Pensioenfonds Zorg & Welzijn onderzoekt dit regelmatig. Wat opvalt is dat de inhoud van het werk een belangrijke reden om de zorg te verlaten; met als tweede belangrijke reden: management en organisatie.

Belangrijkste redenen voor vertrek

Er lijken dus “duizenden redenen” te zijn om de binnen de zorg de medewerker op één te zetten. Alleen gebeurt het nog te weinig. Op een aantal plaatsen heb ik geholpen met het opzetten van een PAR of VAR, een professionele of verpleegkundige adviesraad. Maar dat is iets anders dan de diezelfde verpleegkundigen opnemen in je managementteam. Dat lijkt een brug te ver te zijn (momenteel?).
En er zijn echter goede redenen te noemen om dit wel te doen: degenen die besluiten nemen over en voor de professionals op de werkvloer, weten te weinig over diezelfde werkvloer: dat is een slechte basis voor de beslissingen die ze nemen: zie https://www.hive.hr/blog/iceberg-of-ignorance/.
Nog een reden dus om de zorgprofessional meer te betrekken bij de besluitvorming in organisaties.

Is deze blog dan een klaagzang? Ik hoop het niet; ik kijk reikhalzend uit naar voorbeelden die jullie me hopelijk toe gaan sturen en die me duidelijk maken dat het niet zo slecht gesteld is in de sector zorg & welzijn. Dat er sprake is van lichtpuntjes, van voorbeelden van organisaties die hun medewerkers onvoorwaardelijk op één hebben gezet. Die hun personeel tot hun eerste en belangrijkste organiseerprincipe hebben uitgeroepen. Van de week was ik bij het MT van een zorginstelling die dit ter plekke deed. Wie volgt?