Wit paard
Regelmatig vraag ik tijdens bijeenkomsten met teams van professionals, managers of directeuren wat er in de aanwezigen opkomt als ik zeg “denk eens aan een wit paard”. De antwoorden die ik daarna krijg, variëren sterk. De ene denkt aan een schimmel, de ander het paard van de Sint; weer een ander aan een café met die naam of een sleutelhanger van haar dochter (een unicorn). Ikzelf denk bij “wit paard” aan een schaakbord, dat staat hier thuis bij ons in de kamer. Daar staan twee witte paarden op.
Ik stel die vraag over dat witte paard in die sessie om de deelnemers duidelijk te maken dat er heel veel witte paarden in onze communicatie zitten: we denken over hetzelfde te praten, maar in de praktijk hoeft dit helemaal niet zo te zijn. Als het al mis kan gaan bij zoiets simpels als een paard, hoe zou het dan gaan bij begrippen als afslanking, herontwerp, zelfsturing, professionele autonomie, lerende organisatie, duurzame inzetbaarheid of HR-cyclus.
We praten vaak (langs elkaar heen) zonder eerst van tevoren te hebben afgestemd met elkaar wat we nu precies bedoelen met bepaalde begrippen of cruciale items. Pas als we taal, plannen e.d. willen om gaan zetten in concrete zaken, zien we pas dat we iets anders in ons hoofd hadden zitten.
Het is soms frappant te zien hoelang mensen in hetzelfde bedrijf of organisatie met elkaar kunnen werken zonder dat bepaalde essentiële begrippen een collectieve lading hebben gekregen. Er doen vaak meerdere versies van hetzelfde begrip de ronde.
Het vraagt opmerkzaamheid in de communicatie om de witte paarden in de kamer te zien. Een tip van mijn kant is om bij belangrijke issues in een organisatie (een nieuw beleidsstuk, jaarplan, verandering, enz.) ruimte te maken om stil te staan bij de vraag of we allen hetzelfde beeld hebben bij essentiële begrippen die we gebruiken; om de tijd te nemen om begrippen gezamenlijk te laden. Die zorg en aandacht verdient zich verderop in het proces zeker terug.